Năm ấy, mấy chục công lúa tui đang cấy cặp mé rừng, tới mùa không còn thu hoạch được một hột để nhổ râu. Lúc lúa đứng cái, lũ nai kéo về cả bầy, ăn tới tới. Cất chòi giữ ngày giữ đêm, giật banh mất chục cái thùng thiếc mà chúng vẫn trơ trơ không sợ. Đánh bẫy, giặng giò bắt được một, thì chúng kéo lại hai. Nai chà tràn vô xóm rượt chém bò cổ, nhảy đực bò cái, đẻ ra con nào cũng có nhánh nhóc.

Ai cũng bảo là chắc phải để xứ này cho nai ở. Tui nhất định không chịu thua, cố tìm hết cách để trị lũ nai này. Đêm đêm tui đi rình xem cách chúng ăn lúa. Nó ăn cũng như trâu bò ăn vậy thôi. Nghĩa là lưỡi cũng le ra, nghoéo gọn bụi lúa rồi giựt mạnh lên.

Tui về nhà, ngồi suy nghĩ, nhủ thầm: “Như vậy là chết cha chúng mày rồi!”. Xách mác ra vườn, tui đốn những cây tre lồ ô mang vô. Tui lần lượt bập nhẹ nhẹ lưỡi mác vào cật cây tre rồi lẩy ra lấy một miếng cật tre dài cỡ chiếc đũa bếp, hai bề cạnh bén như nước. Làm tới chiều, tui đem ra ruộng, mỗi bụi lúa tui cắm vào giữa một miếng tre cho thật chắc. Làm xong về nhà, tui biểu mấy đứa nhỏ cứ việc ngủ cho thẳng giấc đi, đừng lo canh tuần gì nữa.

Sáng bữa sau, tui chống chiếc xuống be ra ruộng. Tui xăn quần lội xuống, tay nắm be xuồng dắt tới, vừa đi vừa mò theo từng gốc lúc mà lượm lưỡi nai. Thứ tre lồ ô chẻ mỏng, cật bén như nước. Vô phúc cho con nai nào nhè ngoéo cái lưỡi vô đó mà giật lên thì thế nào cũng phải đứt lưỡi ra.
Mùa đó, ngoài cái chuyện bán thịt lưỡi nai tươi cho bà con lối xóm nhậu chơi, tui còn phơi khô chở lên Sài Gòn bán cho cửa hàng mua để xuất sang Hồng Kông, Singgapo được một tấn hai lưỡi nai khô. Không tin thì hỏi bả thử coi.

Bữa nọ, bác Ba gái bây bả thèm mắm tép, vì thế bả kêu tao đi chiều về mần ít nắm, sẵn gởi cho Hai Lúa một mớ nhậu chơi.

Làm theo lời bả, hai ông cháu tao chống xuồng ra sông cái, rà tới rà lui một hồi, tao tấp xuồng vô bờ rồi quăng chài, cái chài tròn lủm thiệt là vừa mắt.

Quăng xong, ông cháu tao ngồi chờ, nhưng lạ quá, cái chài không muốn chìm.

Ngồi chờ đến tàn điếu thuốc, mà cái chài cứ nhồi lên, chìm xuống như cặp bè gặp sóng không bằng. Tức mình nên tao biểu thằng Đậu phóng xuống mò thử xem sao. Loáng sau, thằng Đậu đã trồi lên, nó thở khì:

- Chài không mắc gốc đâu nội ơi. Tại nó chụp đúng bầy cá đông nghẹt nên nó không chìm được đó thôi.

Kiếm tép lại gặp cá, nhưng bỏ cá thì uổng, ông cháu tao đành hì hục kéo cái chài đầy cá lên xuồng, vừa vặn nước liếm be.

Đẩy được chiếc xuồng về đến xóm thì đã quá trưa, tao quyết định đưa chài lẫn cá lên giàn phơi luôn, chớ cá chốt gai ngạnh thấy phát ớn, ai đâu mà gỡ cho nổi.

Phơi luôn tới ngày hôm sau, ông cháu tao lấy chài xuống gỡ được hơn chục thúng cá khô. Tổng cộng là mười hai ngàn lẻ hai con cả thảy. Bác Ba gái bây kêu thằng Đậu cuốn bồ, vô cá để làm phân rải cho mùa dưa hấu tới.

- Nè, bác Ba ! Hổng lẽ bác đếm từng con cá chốt sao mà bác biết nó có mười hai ngàn lẻ hai con ?

- Trời đất ! Thứ đồ cá làm phân, ai hơi sức đâu để đếm. Tại vì cái chài của tao có mười hai ngàn lẻ hai lỗ, mỗi lỗ dính một con, vậy có phải mười hai ngàn lẻ hai con không hả ?

Bác Ba gái bây bả bắt tao phải cất cái chòi cho bả có chỗ ăn ở rộng rãi, chớ ở chung một cái xuồng be có mui hoài nó tù túng, bực bội quá.

Chiều ý bả, tao đốn nan cất một căn chòi lớn. Trong chòi có chỗ đặt bếp, chỗ ăn ngủ lại thêm một gian ví lẫm lúa nữa.

Nhưng tụi bây biết rồi đó, nọc tràm cất nhà ở giỏi lắm cũng vài ba năm, bởi vậy, tao mới nghĩ chuyện phải kiếm cách chi cất nhà một lần mà có thể ở suốt đời, thì mới tiết kiệm thời giờ đặng mà lo làm công việc khác kiếm sống.

Suy tính xong, tao mới bỏ ra mấy ngày tìm chỗ đất phù hợp cho việc cất nhà mới. Tìm được, tao liền vác búa hạ tràm thành một lõm trống, chỉ chừa lại hai mươi cây tràm đúng y ngay vị trí cắm cột, sau đó lấy cưa cắt ngọn, đục mở miệng rồi luồn xiên xà lót sàn, nói tắt là tao chơi kiểu cất cột tràm sống ở khỏi phải thay cột. Ở đâu lối hai năm thì những cây cột tràm sống nhóng lên cao hơn hai thước, nên mỗi khi lên xuống phải bắc thang thật khó khăn. Thôi thì làm thêm một sàn ở phía dưới.

Ở mấy chục năm thì cái chòi cứ cao vọt lên hoài, thành thử vài năm lại phải cất thêm cái sàn phía dưới, cái chòi cũ bây giờ trở thành nhà sàn cao sáu, bảy tầng. Sau năm Thìn bão lụt, cái chòi lầu của tao mỗi bận gió lùa, nó đưa đẩy như cái bàn bị long mộng. Đối đế, tao phải cắt gốc, nào ngờ đất sình lầy nên nó lún mau hết biết, chỉ trong một năm mà nó còn một tầng như bây giờ.

Hổng tin, bây hỏi bả thì rõ.